انتظار فرج
انتظار فرج
اهمیت انتظار فرج
در روایات فراوانی، انتظار فرج، بهترین عبادت شمرده شده است؛ در روایتی از امام علی -علیه السلام- می خوانیم: أَفْضَلُ عِبَادَةِ الْمُؤْمِنِ انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ[1]؛ بهترین عبادت مؤمن، انتظارفرج خدا است.
در خصوص انتظار فرج امام زمان -علیه السلام- امام صادق -علیه السلام- می فرماید: طُوبَى لِشِيعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ فِي غَيْبَتِهِ وَ الْمُطِيعِينَ لَهُ فِي ظُهُورِهِ أُولَئِكَ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ الَّذِينَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ[2]؛ خوشا بحال پیروان قائم ما که در غیبت او منتظر ظهورش و در ظهور او مطیع دستوراتش می باشند؛ آنان اولیاء الله هستند که نه ترسی بر وجود آنها غلبه می کند و نه غمگین می شوند.
طبق این حدیث شریف، انتظار صادقانه فرج، منتظران را در زمرۀ اولیاء الله قرار می دهد که بر اساس آیۀ62 سورۀ یونس، هیچ گونه ترس واندوهی ندارند.
دلیل این امر روشن است؛ زیرا "فی تقلب الاحوال تُعرَفُ جواهر الرجال" در سختی ها جوهر مردان خدا تبارز می کند؛ در شرایط دشوارِ انتظار فرج، ایمان واقعی وخالصانه از ایمان تقلبی و منافقانه بازشناخته می شود. در حقیقت ، انتظار فرج ، صبر و ثبات در راه عقیده در شرایط سخت غیبت -که حفظ ایمان و پاسداری از بارو های دینی در آن، از شمشیر زدن در میدان نبرد، سخت تر است- از ایمان مستحکم وتزلزل ناپذیرِ منتظر، حکایت می کند ، چنانچه به موجب تأثیر و تأثر وتعامل طرفینی بین ایمان و عمل صالح- که در جای خود به اثبات رسیده است- خود نیز، در تقویت ایمان افراد ، نقش ارزنده ای ایفا می کند.
امام جواد علیه السلام می فرماید: لَهُ غَيْبَةً يَكْثُرُ أَيَّامُهَا وَ يَطُولُ أَمَدُهَا فَيَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ يُنْكِرُهُ الْمُرْتَابُونَ [3]، او غیبتی دارد که ایام آن زیاد و دوران آن طولانی خواهد بود؛ از این رو مخلصان در انتظار او می نشینند و انسانهای دو دل اورا انکار می کنند.
بنا براین اگر در روایات می خوانیم که امام صادق -علیه السلام- می فرماید: کسی که دوست دارد از اصحاب قائم -علیه السلام- باشد، باید انتظار بکشد[4]؛ یا می فرماید: هرکه از شما در حال انتظار بمیرد مانند کسی است که در خیمۀ قائم علیه السلام (همراه آن حضرت ) باشد[5]، یا امام علی علیه السلام می فرماید: کسی که منتظر فرج ما باشد مانند کسی است که در راه خدا در خون خود غلطیده باشد[6]؛ نباید تعجب کنیم. فهم این رویات مخصوصا برای منتظران ظهور در این عصر وزمان که باتمام وجود شان سختی انتظار فرج را لمس می کنند، قابل درک است . واگر در برخی روایات درجات و مراتبی از اجر وثواب برای منتظران در نظر گرفته شده است ؛چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند: هرکه ازشما در حال انتظار بمیرد، مانند کسی است که در خیمۀ قائم –عج- با او باشد؛ راوی می گوید: سپس آن حضرت قدری درنگ کرد وسپس فرمود: نه بلکه مانند کسی است که در کنار او شمشیر زده باشد، بازهم ادامه داد: نه بخدا مانند کسی است که با پیامبر صلی الله علیه وآله (ودر رکاب آن حضرت ) به شهادت رسیده باشد؛[7] به این دلیل است که انتظار هم دارای مراتب وشدت وضعف است و هر مرتبه ای ، اجر ودرجه ای دارد.
انتظارحقیقی
اگر مسافری داشته باشیم که به شدت اورا دوست داریم و مدت ها انتظار قدوم او را کشیده ایم و آمدن او هم حتمی است واز روحیات اوهم آگاهیم؛ اما زمینه برای آمدن او از ناحیۀ ما فراهم نیست، وتا این زمینه فراهم نشود یا موانع آمدنش از طرف ما برطرف نشود، نخواهد آمد؛ در چنین وضعیتی چه کار می کنیم ؟آیا بی تفاوت می مانیم وهیچ اقدامی نمی کنیم ؟
یا نه، هرچه سریع تر دست به کار می شویم، خود را آمادۀ استقبال می کنیم و زمینه سازی می کنیم ؟ عقل ومنطق چه حکم می کند؟ قبل از عقل، وجدان وفطرت چه می گوید؟
روشن است که، دست روی دست گذاشتن ، بلاتکلیف ماندن ودر عین زمان انتظارکشیدن! نوعی نفاق وبرداشت انحرافی از معنای انتظار است که پیامد مستقیم آن اباحی گری وفرار از مسئولیت ها است .
انتظار، مسئولیت آور است. هر قدر انتظار شدید تر باشد، مسئولیت هم سنگین تر است؛ وهرقدر که منتظَر محبوب تر باشد منتظِراحساس تکلیف بیشتری می کند، تا آنجا که در راه انجام وظائف خود شب و روز نمی شناسد وشوق دیدار خواب را ازچشمان او می رباید.
انتظار فرج امام زمان -عج- در صورتی انتظار حقیقی خواهد بود که منتظِران، از هرحیث آمادگی داشته باشند. تزکیه وتهذیب نفس، دوری از رذایل اخلاقی، تخلق به اخلاق حمیده وآمادگی جانفشانی در راه آن بزرگوار شرایطی است که پیشاپیش باید آماده گردد؛ در غیر این صورت انتظار، نه تنها صادقانه وسازنده نیست بلکه برعکس، مخرب و ویرانگراست .
امام صادق - علیه السلام- می فرماید:
مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ؛[8] کسی که دوست دارد از اصحاب قائم باشد باید انتظار بکشد وپرهیزکار باشد ودر حال انتظار، مزیّن به اخلاق حسنه باشد؛ پس اگر در این حال بمیرد و حضرت قائم بعد از او قیام کند، اجر کسی را می برد که اورا درک کرده باشد.
پاسخ به یک شبهه
حال ممکن است شبهه ای مطرح گردد وآن اینکه: در روایات زیادی این مفهوم مورد تأکید قرار گرفته است که:
بِهِ يَمْلَأُ اللَّهُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً؛[9] آن بزرگوار زمانی ظهور می کند و دنیا راپر ازعدل وداد می کند که دنیا قبلا، پر از ظلم وجور شده باشد. این احادیث به این معنی است که انقلاب جهانی آن حضرت یک نوع انفجار نور است که تنها در زمانی رخ می دهد که دنیا مملو ازستم و فساد شده باشد. اگر چنین است ماهیت انتظار هم فرق خواهد کرد. معنی صحیح انتظار این است که دست روی دست بگذاریم واجازه دهیم که ظلم وفساد تمام دنیا را فراگیرد تا ناگهان دستی از غیب برای نجات حق ظاهر شود و دنیا را پر از عدل وداد کند؟
جواب این است که اولاً چنین برداشتی از انتظار، مخالف تعالیم انبیا علیهم السلام در طول تاریخ، مخصوصا شریعت ختمیه است که تکالیف آن تا روز قیامت بر هرمسلمانی لازم الاجراء است.
ثانیاً : بـايـد تـوجه داشت كه شرط ظهور امام زمان -عج- هرگز منحصر به گسترش فساد در اجتماع انساني نـيـسـت؛ بلكه شرط اصلی،رشد فكري و كمالات روحي مردم است به حدي كه بتوانند ارزش وجود امام را درك نمايند؛ در اين صورت امام زمان (عج ) ظهور نموده و از پس پرده غيب بيرون مي آيد . اصـولا هيچ نهضت اصلاحي بدون زمينه فكري قبلي انجام نمي پذيرد.
گسترش فساد در زمین، به ایجاد این زمینۀ فكري وروحی مردم براي پذيرش نهضت جهانی آن حضرت، کمک مي كند.
ثالثاً انقلاب جهانی حضرت مهدی -علیه السلام- آخرین قسمت از سریال نبرد حقیقی بین حق و باطل است که در آن پیروزی نهایی وکامل حق بر باطل تحقق می یابد. بدیهی است که این قسمت در صورتی انجام می شود که اولاً طرفین در گیری در میدان نبرد،حضور داشته باشند نه اینکه یک طرف به کلی نابود شده باشد وطرف دیگر یکه تازمیدان باشد.
ثانیاً طرفداران باطل، ظلم وفساد را به نهایت رسانده باشند. چنانچه در نوع درگیریهای حق وباطل – که به شکست باطل می انجامد- چنین چیزی مشهود است.
یک توجیه درمفهوم احادیث مورد نظر هم همین است که در آن زمان ستم کاران آن چنان غرق درظلم و فساد و بی بند وباری می شوند که فسادی بالاتر از آن متصور نیست. مسلم است که در چنین وضعیتی می توان" گفت دنیا مملو از فساد شده است یا جهان را ظلم ، فراگرفته است" چنانچه در استعمالات عرفیه نیز، امری معمول و رایج است .
محمد امیر توحیدی 12/4/1391
[1] برقی، محاسن ج1ص291
[2] مجلسی ، محمدباقر، بحار الانوار،ج52، ص122
[3] قمی، علی بن محمد بن علی خزاز کفایه الاثر ص 283
[4] مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ/ نعمانی، الغیبه ص200
[5] مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ مُنْتَظِراً لَهُ كَانَ كَمَنْ كَانَ فِي فُسْطَاطِ الْقَائِمِ/ اعلام الدین فی صفات المؤمنین ص449
[6] وَ الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ/ حرانی، حسن بن علی، تحف العقول ص115
[7] مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهَذَا الْأَمْرِ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ قَالَ ثُمَّ مَكَثَ هُنَيْئَةً ثُمَّ قَالَ لَا بَلْ كَمَنْ قَارَعَ مَعَهُ بِسَيْفِهِ ثُمَّ قَالَ لَا وَ اللَّهِ إِلَّا كَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص./برقی، محاسن، ج1، ص 174
[8] نعمانی، الغیبه ص 200
[9] مجلسی، محمد باقر، زاد المعاد- مفتاح الجنان ص 423
موضوعات مرتبط: اهلبیت
برچسب‌ها: انتظارفرج, اهمیت انتظار, انتظارحقیقی
